THIỆN-CĂN, PHƯỚC-ĐỨC, NHÂN-DUYÊN
(Tọa Đàm 16)
Nam Mô A-Di-Đà Phật.
Kính thưa đại chúng, hôm nay Chị Mơ đánh địa chung hay bất khả tư nghì, làm cho nhiều người niệm Phật nhiếp tâm. Sự nhiếp tâm của chư vị cao hơn Diệu Âm. Tán thán!… Tán thán!…
Hồi nãy đi ra ngoài, có một vị gặp Diệu Âm và hỏi, anh Diệu Âm có ngủ gục không? Hì hì!… Nếu có ai ngủ gục thì cũng xin tán thán luôn, vì dù có ngủ gục chút ít nhưng cũng ráng niệm Phật, vậy thì cũng ngon hơn những người không niệm Phật.
Rõ ràng trong một môi trường giống hệt nhau, có người nhiếp tâm được, có người còn hơi… tranh thủ ngủ tiếp!…
Thường thường khi chúng ta ngồi tịnh, nhất là những lúc năm phút tịnh niệm, đôi lúc chúng ta nhiếp tâm được, định cái tâm được, cảm nhận được… Có đấy!… Nhưng thông thường với hàng phàm phu như chúng ta thì sự nhiếp tâm đó không có nhiều lắm đâu. Cho nên khi nhiếp tâm được thì chúng ta cứ việc nhiếp tâm, định tâm niệm Phật, còn khi không định tâm niệm Phật được, thì xin quý vị cũng đừng nên quá ái ngại…
Những cái dạng mà chúng ta thường gặp trong lúc ngồi tịnh, một là Trạo-Cử, hai là Hôn-Trầm, ba là Vô-Ký, ba cái dạng này thường hay đến với chúng ta lắm! Chuyện này hết sức bình thường. Xin chư vị đừng nên phân tâm, cũng đừng nên chú ý đến nó nhiều quá, mất công lắm! Tại vì nói chung thì nghiệp chướng chúng ta vẫn còn khá nặng! Nghiệp chướngkhá nặng có nghĩa là phước-báu chúng ta cũng không phải cao. Mình đang nói về Thiện-Căn, Phước-Đức, thì Phước-Đức tức là cái phước-báu đó.
Thứ nhất là “Hôn-Trầm”!… Như một vị đạo hữu nói, tại sao mà tôi bị hôn-trầm hoài. Tức là đôi lúc mình cố gắng công phu, nhưng mà “Nó Gục”… “Nó Gục” chứ không phải “Mình Gục”… Nói chung là bị ngủ gục. Không sao đâu! Yên chí đi! Ngủ gục thì khi giựt mình tỉnh dậy, hãy mở mắt ra, lấy hai tay dụi dụi hai mắt một chút, xoa xoa cái đầu một chút… rồitiếp tục niệm Phật, không sao hết, đừng có ngại. Đó là do nghiệp chướng của mình nó sinh ra như vậy. Cứ ráng cố gắng! Ngủ gục vài ba lần thì sau đó hết đi. Nếu mình thường ngủ gục nhiều quá, thì Diệu Âm có một cách công phukhác, là trước khi niệm Phật nên thực hiện “Một ly công phu cà-phê”. Nhờ cách này, thì ngủ gục cũng giảm bớt đi!…Hì hì!…
Thứ hai là “Trạo-Cử”!… Cái này cũng rất hay gặp ở những người như chúng ta. Thường khi chúng ta cố nhiếp tâm, nhưng mà nhiếp tâm không được! Trong lúc chúng ta nhắm mắt để nhiếp tâm niệm Phật, thì đầu óc của ta cứ nghĩ hết chuyện này đến chuyện nọ, rất nhiều chuyện cứ tiếp tục hiện ra. Thì khi gặp trạo-cử như vậy xin quý vị cũng đừng có sợ. Không sao hết! Hãy nên mở mắt ra, đừng nhắm mắt lại nữa!…
Thường thường khi ngồi công phu, chư Tổ dạy chúng ta mắt nên mở ba phần, nhắm bảy phần, Nghĩa là chúng ta còn có thể nhìn thấy được những hình ảnh phía trước, nhờ vậy mà trạo-cử có thể biến mất đi.
Đây là cách đối trị trạo-cử đối với hàng phàm phu như chúng ta. Còn so sánh với những vị đã thể nhập vào trong đại định, trụ trong định vài ba năm, thì điều này mình làm không được. Nếu năng lực mình làm không nổi, nhưng cứ ráng làm đôi lúc cũng trở thành vấn đề tai hại! Tâm ý chúng ta thì muốn cho nhiếp tâm, được nhất tâm bất loạn, nhưng nhất tâm không được, mà lại bị vướng vào tình trạng trạo-cử…
Thì trạo-cử có hai dạng, dạng thứ nhất là tâm ý nghĩ tưởng lung tung. Một dạng thứ hai thì tiến sâu hơn gọi là vọng tưởng. Từ ý nghĩ sinh ra cảnh giới. Có người gặp cảnh giới lung tung của trạo-cử mà cứ tưởng là nhất tâm! Tới tình trạng này thì cũng hơi khó rồi đó!…
Từ tư tưởng sinh ra hiện tượng! Ví dụ, như mình đang suy nghĩ về oan gia trái chủ rồi đi vào ngồi niệm Phật. Mình nhắm mắt lại muốn cho nhiếp tâm nhưng nhiếp tâm không được, trong khi đó tâm mình lại cứ tiếp tục nghĩ về oan giatrái chủ… “À! Họ đang đến với mình rồi đó!…”. Khi tâm mình đang vướng như vậy mà mình không mở mắt ra, lại tiếp tụcnhắm mắt để cố nhiếp tâm thì có thể một phút, hai phút, bỗng dưng mình thấy hình gì có cái dạng dạng gì đó giống nhưoan gia trái chủ tới!… Nếu biết cách điều trị, thì giải quyết vấn đề này cũng dễ lắm. Hãy mở mắt ra đi, dụi dụi con mắt một chút thì có thể hết. Chư Tổ dạy khi gặp trường hợp như vậy, nên dùng câu này:
Phàm sở hữu tướng giai thị hư vọng.
(Phàm những gì có hình tướng đều là hư dối, không có thật!)
Đọc câu này cũng được, nghĩ đến câu này cũng được, hay là mình nói cho ngon một chút là quán đến câu này cũng được. Những hình ảnh mình thấy đó, hãy cho nó là hư vọng đi! Đó chỉ là những hình ảnh do tâm mình nghĩ tưởng đến mà nó sinh ra như vậy thôi!
Hôm trước Diệu Âm có đưa ra một ví dụ, nếu quý vị nhắm mắt lại đi, rồi suy nghĩ đến một con bướm. Niệm Phật mà nghĩ đến con bướm thì tự nhiên đầu tiên hình như có cái cánh lờ mờ bay bay… Nó khởi ra cái dạng hơi giống như con bướm. Nếu mình tiếp tục nghĩ đến con bướm thì từ cái dạng lờ mờ đó nó hiện ra con bướm thật. Rồi mình nghĩ con bướm bay ra cửa thì nó bay ra cửa, mình nghĩ nó quay trở vô thì nó quay trở vô. Ban đầu đó chỉ là một cái dạng hoàn toàn mờ mờ không thật. Nhưng tâm của mình cứ duyên theo nó thì sau cùng nó hiện ra rõ rệt!…
Có những hiện tượng mà nhiều người cứ nghĩ rằng mình bị oan gia này oan gia nọ, trái chủ này trái chủ nọ. Nhưng thật sự nhiều khi chỉ là vọng tưởng, những điều hão huyền, bắt nguồn từ chỗ trạo cử hơi nặng mà không biết đối trị mới sinh ra thôi. Đây là do hạ thủ công phu tu tập mà không chịu nghe kỹ lời dạy của chư Tổ. Hiểu ra thì vấn đề này thật đơn giảnlắm!…
Chư Tổ nói, khi niệm Phật, mình muốn nhiếp tâm, ráng cố gắng nhiếp tâm đến nỗi cái đầu nóng lên luôn! Tình trạng này thật ra không thể nhiếp tâm được! Cái thể lực của mình đã không theo kịp cái tâm của mình. Chẳng khác gì như tập thể dục, một khi tập quá sức thì mình phải đổ mồ hôi, mệt lả người! Mệt thì tự nhiên mình cảm thấy chóng mặt, uể oải!…
Hãy mở mắt ra, dụi dụi mắt một vài cái…
Ngài Ấn-Quang Đại Sư nói, đang đi ở trong Niệm Phật Đường nhưng nhiếp tâm không được, mà đầu óc lại nóng bừng, thì hãy mở mắt ra nhìn qua cửa sổ, xuyên qua bầu trời ta thấy áng mây bay bay, tự nhiên hình như có luồng thanh khíđi vào xoa dịu sự căng thẳng. Rồi hãy xoa xoa đầu một chút thì hết, tất cả khó khăn mình đều có thể tự giải quyết. Đơn giản!
Vấn đề chính là tại vì mình không biết ứng xử theo đúng căn cơ của mình, nên thường thường hay bị trở ngại như vậy mà thôi!…
Trạo-cử là dạng nghĩ này nghĩ nọ, lung tung! Khi tâm cứ nghĩ này nghĩ nọ lung tung, thì xin hãy trở về với thực tế, là mở mắt ra để được tỉnh thức. Tỉnh thức để tiếp tục niệm Phật mới tốt. Niệm Phật đừng sợ cái niệm lung tung trong tâm khởi ra, mà hãy sợ mình có tỉnh thức kịp thời để tiếp tục niệm câu A Di Đà Phật hay không?…
Như vậy tỉnh thức là mở con mắt ra. Gọi là “Thức-Tỉnh” hay “Tỉnh-Thức” cũng được. Muốn gọi sao thì gọi, đừng chấp vào danh tự làm chi. Điều quan trọng là niệm câu A-Di-Đà Phật, tiếp tục niệm câu A-Di-Đà Phật. Lúc đó hãy niệm lớn lên. Với tiếng địa chung của Chị Mơ này mà niệm lớn thì sướng lắm. Niệm Phật to lên, để chi vậy?… Niệm lớn làm cho cái lực của mình được hồi phục lại, làm cho mình nhiếp tâm lại được, và tiếng niệm có cái lực gọi là lực bố ma…
Ma là gì?... Ma là cái trạo-cử của mình đó. Tiếng niệm Phật lớn làm cho mình mất tình trạng trạo-cử đi, mất cái nghĩlung tung đi. Những hình ảnh gì mình thấy, mình nghĩ… tự nhiên biến mất đi. Câu A Di Đà Phật đã phá tan sự trạo-cử.
Có một dạng nữa gọi là “Vô-ký”. Cái dạng này dễ làm nhiều người lầm lẫn nhất, dễ lầm lẫn hơn so với dạng trạo-cử! Tại vì trạo cử thì rõ ràng quá, chớ còn vô-ký rất khó nhận ra. Vô-ký là gì? Là ngủ thì không phải ngủ! Định thì không phải định! Nhiếp tâm thì không phải nhiếp tâm! Trạo-cử thì không phải trạo-cử! Một dạng lơ lơ, lửng lửng!… Chắc chắn cũng có nhiều người gặp phải trường hợp này.
Rất nhiều người khi mới bắt đầu tu hành thường hay lầm lẫn chuyện này, bị vô-ký rồi lại đi ra ngoài khoe rằng: Tôi là đã được định rồi! Tôi đã được nhiếp tâm rồi! Tôi đã nhất tâm bất loạn rồi!… Mà thật ra chỉ là trạng thái vô-ký, chứ không phải nhất tâm bất loạn!… Tại vì khi đã nhất tâm bất loạn tức là cảnh giới chứng đắc, phá được “Vô-Minh Hoặc” rồi, không phải đơn giản đâu. Một người đã thật sự chứng đắc thì bao giờ lại đi khoe ra? Đã khoe ra thì không thể là chứng đắc được! Mà hầu hết chín mươi chín phần trăm là rơi vào cái cảnh giới vô-ký mà họ không hay!…
Bị tình trạng vô-ký quá nặng mà người ta cứ nghĩ rằng họ đang ở trong định. Khi nghĩ rằng mình ở trong cảnh giới định tức là cái tâm đã vọng lên rồi. Tâm vọng lên thì gọi là trạo-cử chứ sao gọi là định? Mà trạo cử nổi lên trong cảnh vô-ký nên không hay! Cảm giác vô-ký đôi lúc cũng êm dịu lắm, sung sướng lắm. Người ta ngồi có thể hai ba tiếng đồng hồ,ngon lành và thoải mái nữa. Khi ra khỏi cái cảnh vô-ký nhiều khi cũng cảm thấy thoải mái lắm!… Lạ lắm!…
Chư Tổ có dạy rằng, cách tốt nhất khi mình gặp những hiện tượng lạ như vậy, thì nên đến bái kiến những vị Sư, vịThiền Sư nào đó để xin hỏi đạo với các Ngài. Các Ngài có thể khui ra một chút đạo lý để giúp cho mình biết rõ đó làtrạng thái vô-ký. Trong cảnh giới vô-ký, khi giựt mình tỉnh dậy, nhiều khi mình cũng có cảm giác lâng lâng, không biết là mình đang ở đâu đây? Đang ngồi niệm Phật với đại chúng, đang ngồi trong thiền đường, hay đang ngồi trong một cảnh giới trên mây đây?… Cảm giác đôi lúc cũng sung sướng lắm! Gặp trường hợp này, chư vị nên đánh giá rằng đó là cảnh giới vô-ký, nửa thật, nửa mơ!… Hình như mình đang ở trong mộng, mà thật ra là mình đang ngồi niệm Phật!…
Cái cảnh giới này nó cũng giúp cho ta có chút an lành đó, nhưng thật sự không phải là nhất tâm đâu, thật sự không phải là vào định đâu. Vì không rõ điều này, nên nhiều người vừa rơi vào cảnh vô-ký, đã vội vã cho rằng mình đã niệm Phậtnhất tâm rồi, liền chạy ra ngoài khoe thấy này thấy nọ. Khi người ta khoe ra rằng thấy này thấy nọ, chứng cách này cách nọ thì ta có thể đoán biết rằng, hầu hết họ bị rơi vào những cảnh giới vô-ký này!…
Nếu một người thật sự đã vào định rồi, đã chứng đắc rồi, thì trí huệ đã khai, tâm hồn của họ đã an khang, thanh tịnh.Hòa Thượng thường nói, một khi thật sự được định do bởi công phu tu hành, thì đây là những người có sự hàm dưỡng tốt. Không bao giờ người có công phu hàm dưỡng tốt lại khấp khởi mừng vui vì một cơn định nào đó đâu!
Như vậy khi một người đã khấp khởi mừng vui, tự thấy mình ngon hơn thiên hạ sau một cơn “Định” nào đó, thì hầu hết đều do, một là sự hôn-trầm hơi nặng một chút mà không hay! Hai là bị tình trạng vô-ký rồi!… Vì bị vô-ký mà không được ai giải bày nên đã hiểu lầm! Rất nhiều người sau một thời gian vô-ký đã tự khoe rằng mình đã được chứng đắc. Vì tâm móng cầu chứng đắc hơi mạnh, nên thường hay mở cửa cho cái nạn gọi là “Ma” dựa. Chứ thật ra là chính cái tâm của mình đã khởi lên một cái niệm móng cầu! Khởi tâm móng cầu do tại sức định không có, tánh khiêm nhường không có, lòng chí thành không có… từ đó mới khơi nguồn cho ách nạn xảy ra!…
Hôm trước chúng ta cũng có nói qua, muốn phá một người tu hành cần phải chờ đợi sự sơ hở. Thường thường cáiphương pháp hay nhất, cái phương tiện dễ nhất để oan gia trái chủ hay những vị nghịch duyên phá được chúng ta là họ giúp chúng ta tăng thượng mạn lên. Mà cách tăng thượng mạn dễ nhất là giúp cho chúng ta chứng đắc gì đó! À!… Anh muốn chứng đắc, ta cho chứng đắc luôn!…
Họ có những cái gì họ giúp mình cái đó. Ví dụ như họ có tha tâm thông. Tha tâm thông chúng sanh trong pháp giớinhiều lắm, thì người ta cho cái tha tâm thông cho mình, họ giúp cho mình được tha tâm thông. Nghĩa là gì? Tôi biết anh đang nghĩ gì, tôi biết anh hôm qua anh đã làm gì. Những cái “Chứng” nho nhỏ như vậy làm cho mình mừng vui lên. Để chi? Để cho mình không ngờ đến những đòn hiểm họa bên cạnh. Mình sơ ý, họ sẽ thừa cơ hội để trả thù!…
Muốn tránh chuyện này, đơn giản, không có gì khó khăn lắm đâu! Xin chư vị hãy rút lại những cái mừng khấp khểnh mà mình gọi là chứng đắc đi, hãy rút lại những sự tự mãn gọi là ngon lành đi, hãy rút lại cái ý niệm nhất tâm bất loạn gì đó đi. Hãy rút lại liền đi. Hãy tập tính khiêm nhường, chí thành, chí kính. Rút lại rồi, tự mình thành tâm niệm Phật hồi hướngcho pháp giới chúng sanh. Xin thưa với chư vị, chí thành cảm thông, hết liền lập tức.
Ví dụ, như một vị đã tự khoe là mình đã chứng đắc Hoa-Nghiêm Tam-Muội, khoe ra đủ thứ hết… Nhưng chỉ cần bị Hòa Thượng la một câu, mời ra ngoài, thì vài tháng sau đã xăn tay áo đánh lộn với người ta lỗ đầu chảy máu! Có sự chứng đắc nào mà kỳ lạ như vậy?!…
Một người tự khoe chứng đắc đi biểu diễn thần thông khắp nơi. Khi gặp một vị Tổ, bị Tổ la rầy, “Anh về lo nhiếp tâm để niệm Phật đi, chớ đứng đó mà cho là chứng đắc… chứng đắc!… Coi chừng có ngày anh “Queo-Râu” đó!…” Nếu anh biết giựt mình!… Giựt mình thì tỉnh ngộ!… Tỉnh ngộ thì tự nhiên những thứ “Thần-Kỳ” gì đó sẽ biến mất đi! Biến mất đi, tức là chướng nạn được hóa giải, chứ không phải anh bị thua thiệt đâu.
Bởi vì thương chúng sanh tâm ý quá hiếu kỳ, nên có nhiều lúc các Ngài phải trợn con mắt lên, hét một tiếng thật to làm cho chúng sanh giựt mình tỉnh ngộ. Còn chúng ta không đủ năng lực để hét như vậy, thì chúng ta chỉ thành tâm khuyên nhau hãy cố gắng niệm Phật. Thấy mệt mệt thì cứ mở mắt ra để cho thức tỉnh. Nếu chúng ta đang cố gắng nhiếp tâmnhư thế này mà thấy hình như bị mê mê! Nhiều khi cảm thấy có sự cố hơi bất thường nào đó, thì hãy mở mắt ra, xoa xoa cái đầu một chút là được rồi…
Cứ theo phương pháp đơn giản như vậy để tu hành thì tự nhiên được êm xuôi. Chúng ta đang áp dụng phương thức “Năng nhặt chặt bị”. Miễn là lòng phải thành tâm niệm Phật. Mỗi ngày cố gắng niệm thêm, niệm thêm, niệm thêm… Phước báu của chúng ta tăng lên. Nghiệp chướng của chúng ta giảm xuống. Với lòng chí thành thì chư vị oan gia trái chủ dễ thông cảm để chúng ta được an lành hoàn thành sứ mạng: Một người phàm phu được vãng sanh về Tây-Phương Cực-Lạc.
Nam Mô A-Di-Đà Phật.
